حروف قلقلهحروف قلقله، حروف دارای صفت قلقله (رها شدن صدای حرف از مخرجش در حال سکون) است. ۱ - معنای لغوی و اصطلاحی قلقله«قلقله» یکی از صفات فرعی حروف و در لغت به معنای اضطراب و جنبش و در اصطلاح به معنای رهاشدن صدای حرف از مخرجش در حال سکون است. ۲ - تعریفحروف دارای صفت قلقله را «حروف قلقله» می‌گویند، و عبارتند از: (ق - ط - ب - ج- د) که برای سهولت یادگیری در عبارت «قطب جد» جمع شده‌اند. اگر یکی از این ۵ حرف در کلمه‌ای قرار بگیرند به شرطی که ساکن باشند قابل تلفظ نیستند و لذا برای سهولت تلفظ، کمی آنها را متمایل به حرکت می‌کنند. در «ق» و «ط» میل به ضمه می‌دهند تا استعلای آنها حفظ شود و ما بقی میل به کسره یا فتحه داده می‌شود. ۳ - علت پدیده قلقلهعلت پدیده قلقله را اجتماع دو صفت جهر و شدت در حروف مزبور می‌دانند. برخی معتقدند سه حرف «همزه»، «ت» و «ک» نیز صفت قلقله دارند که گویا با توجه به مجموع صفات حروف، این مطلب صحیح نیست. ۴ - نام دیگرحروف قلقله را حروف مضغوطه نیز خوانده‌اند. [۱]
حبیبی، ابوطالب، آموزش تجوید، ص۳۰.
[۲]
بیگلری، حسن، سرالبیان فی علوم القرآن، ص(۱۷۱-۱۷۲).
[۳]
جمعی از محققان، التجوید، ص۲۰.
[۴]
فاضل گروسی، عبد الحسین، - ۱۳۲۴، تجویداستدلالی، ص(۱۵۱-۱۵۲).
[۵]
پور فرزیب مولایی، ابراهیم، تجویدجامع، ص۵۳.
[۶]
موسوی بلده، محسن، حلیة القرآن قواعد تجوید مطابق با روایت حفص از عاصم، ج۲، ص۵۸.
[۷]
محیسن، محمدسالم، الرائدفی تجویدالقرآن، ص۴۹.
۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «حروف قلقله». |